Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść

 
 
 
  ID: 528985

Karkonoskie Zakłady Maszyn Elektrycznych KARELMA (dawne)

Kunstseidenfabrik Glanzfäden AG, Fabrik Petersdorf der GmbH Ververtchemie, Zakłady Terenowe Przemysłu Maszynowego, Dynamitka (pot.)



Budowa
1727, 1910
Status
Nie istnieje
 
Na obszarze na którym stała KARELMA już w 1727 roku działał bielnik (lnu) należacy do Gottloba Meiwalda, a od 1888 r. zbudowano tutaj garbarnię. W 1875 roku kiedy właścicielem posiadłości został Louis Sturm budynek rozbudowano dodając m.in. młyn do mielenia kory dębowej. Ostatnim prywatnym właścicielem tego liczącego ponad 14 ha obszaru był Herman Jaesch (w latach 1888-1909) Od 1909 roku powstaje fabryka tkanin z jedwabiu pod nazwą Glanzfäden AG Petersdorf (budowę rozpoczęto na wiosnę 1910 r.) . ...
Na obszarze na którym stała KARELMA już w 1727 roku działał bielnik (lnu) należacy do Gottloba Meiwalda, a od 1888 r. zbudowano tutaj garbarnię. W 1875 roku kiedy właścicielem posiadłości został Louis Sturm budynek rozbudowano dodając m.in. młyn do mielenia kory dębowej. Ostatnim prywatnym właścicielem tego liczącego ponad 14 ha obszaru był Herman Jaesch (w latach 1888-1909) Od 1909 roku powstaje fabryka tkanin z jedwabiu pod nazwą Glanzfäden AG Petersdorf (budowę rozpoczęto na wiosnę 1910 r.) . W 1940 roku wojskowe władze niemieckie uruchomiły w zakładach produkcję dynamitu i bomb lotniczych pod przedsiębiorstwem Fabrik Petersdorf der GmbH zur Verwertung chemischer Erzeugnisse (Ververtchemie - córka koncernu Dynamit AG). W kolejnych latach wojny przy zakładach funkcjonowały trzy obozy pracy: pierwszy w latach 1941-42, drugi dla jeńców włoskich w 1943 r. i trzeci kobiecy w latach 1944/45, gdzie między innymi więziono Polki po Powstaniu Warszawskim. Po wojnie ulokowane tu zostały Zakłady Terenowe Przemysłu Metalowego - uruchomiono produkcję maszyn do szycia oraz zajmowano się rozbrajaniem bomb lotniczych, torped morskich oraz pocisków artyleryjskich (potem było odwrotnie, ale o tym sza - mój przp.)
Dane za kartę ewidencyjna zabytku, jakim niewatpliwie jest jeden z budynków biurowo-magazynowych.

----
Początki zakładu KARELMA związane są z zakończeniem II wojny światowej. 4 lipca 1945 roku przystąpiła do pracy grupa operacyjne z Jeleniej Góry, której zadaniem było przejęcie, zabezpieczenie i uruchomienie tutejszych zakładów przemysłowych. W listopadzie 1945 r. władze polskie przejęły niewielki zakład produkcji i remontów silników do napędu pomp głębinowych położony w pobliskim Górzyńcu (zakład należał do koncernu Siemens). Do 1947 roku działalność fabryki oznaczonej symbolem M-6 ograniczała się jedynie do napraw silników i produkcji silników małej mocy. W 1947 roku została uruchomiona produkcja silników głębinowych i silników trójfazowych zwartych małej mocy. W tym okresie zatrudnionych było 109 osób. W 1949 roku zakład został podporządkowany Fabryce Wielkich Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu (późniejszy “Dolmel”). Utrata samodzielności zahamowała rozwój zakładu, tym bardziej, że profil produkcji odbiegał od ówczesnej produkcji Fabryki Wielkich Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu. Dopiero ingerencja władz politycznych i gospodarczych powiatu spowodowała ponowne usamodzielnienie zakładu – Zarządzeniem Ministra Przemysłu Maszynowego powstały z dniem 1 stycznia 1951r. Dolnośląskie Zakłady Wytwórcze Specjalnych Silników Elektrycznych M-13 w Piechowicach. Od tego momentu datuje się dynamiczny rozwój zakładu, osiągający przy pełnym zagospodarowaniu przejętych w 1945 roku obiektów przemysłowych w Górzyńcu swój punkt kulminacyjny. W międzyczasie wzrosło zapotrzebowanie na silniki głębinowe, których zakład był i jest nadal jedynym producentem w kraju. Obiekt w Górzyńcu przestał być wystarczający, toteż fabryka M-13 zmieniła lokalizację i została przeniesiona na teren przy ulicy Świerczewskiego 11 w Piechowicach Dolnych. Przejęte obiekty stanowiły do 1945 roku niemiecką fabrykę pod nazwą “Warsztaty Zbrojeniowe” (potocznie zwana “Dynamitką”). 17 września 1945 roku grupa operacyjna przejęła od saperów radzieckich fabrykę po "rozminowaniu", a dokładniej po wywiezieniu przez Rosjan wszystkiego co mogło być zdemontowane. Wiosną 1946 roku, po usunięciu największych zniszczeń, w bardzo trudnych warunkach uruchomiono produkcję części do maszyn do szycia. W następnych latach zajmowano się rozbrojeniem bomb lotniczych, torped morskich, pocisków artyleryjskich oraz robotami remontowymi i przewijaniem silników. Stan załogi w okresie rozpoczęcia działalności wynosił 41 osób w tym 14 Polaków. W tym czasie pracowali także Niemcy, którzy w końcu 1946 roku zostali całkowicie z tych terenów wysiedleni. Właściwy rozwój i uprofilowanie zakładu położonego w tych obiektach datuje się od przeniesienia doń fabryki M-13 w 1955 r. W latach 1955-56 produkowane jest kilkadziesiąt silników głębinowych rocznie oraz suwnice w oparciu o dokumentację radziecką w większości dla potrzeb Nowej Huty, drzwi paroszczelne, oraz zajmują się produkcją wyrobów drewnianych. W 1956 roku załoga liczy 350 osób i produkuje pierwsze zgrzewarki doczołowe o mocach od 2 do 20 kVA, stopniowo też zwiększa produkcję silników głębinowych i wykonuje pierwsze zespoły spalinowo-elektryczne i przejmuje produkcję transformatorów olejowych o mocy 50 kVA z Miłkowa. Po roku 1960 następuje dynamiczny wzrost produkcji silników głębinowych, zwiększa się udział typów urządzeń grzewczych i spawalniczych oraz zespołów prądotwórczych. W roku 1962 zakład przyjmuje nazwę “Karkonoskie Zakłady Maszyn Elektrycznych ”Karelma”, otwiera własną szkołę zawodową i technikum dla pracujących. Ponadto zwiększa produkcję silników głębinowych, zespołów prądotwórczych, przyjmując te dwie grupy wyrobów jako specjalizację zakładu. Wzrasta zatrudnienie do 1100 osób, zwiększa się produkcja dzięki podjęciu produkcji specjalnej stanowiącej wówczas 40% całości produkcji. Systematycznie modernizuje się bazę dobudowując hale produkcyjne. W 1973 roku zakład ponownie wszedł w skład Dolnośląskich Zakładów Wytwórczych Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu DOLMEL. Połączenie stworzyło szansę wyrobu nowych asortymentów, w tym licencyjnej produkcji silników do pomp głębinowych. Zakład funkcjonował pod nazwą DZWME "Karelma-Dolmel" Produkcja specjalna w KARELMIE prowadzona była na linii produkcyjnej TP 3. Przed wejściem do hali, jeszcze w latach 60-tych, stał uzbrojony strażnik. Montowano tam agregaty prądotwórcze na potrzeby wojska oraz polowe stacje oświetlające. W połowie lat 70. KARELMA wchodziła w skład Zjednoczenia Maszyn i Aparatów Elektrycznych „Ema”. W 1980 roku w Karelmie rozpoczął się 1 września strajk okupacyjny Solidarności mający podłoże ekonomiczne i społeczne, kolejny strajk miał miejsce 16 lipca 1981 r. W 1982 r. pomimo delegalizacji Solidarności w Karelmie odbywały się milczące protesty, podziemna Solidarność wydawała pismo zakładowe "Zerwij Kajdany". W Karelmie idee wolnościowe realizowali pracownicy energetyki wysokich napięć , z których wywodzili się alpiniści i wspinacze wysokogórscy. W latach 80. oprócz głównej specjalizacji - produkcji silników głębinowych (podwodnych agregatów pompowych o mocy do 260 kW) produkowano w Karelmie zespoły prądotwórcze do 100 kVA, agregaty spawalnicze o prądzie do 500A napędzane silnikami spalinowymi, zestawy oświetleniowe z zespołami prądotwórczymi. W 1989 r. Karelma zainicjowała rozbudowę szkoły zawdodowej którą ukończono w lipcu i otwarto w nowym roku szkolnym jako Zespół Szkół Elektryczno-Mechanicznych w Piechowicach. We wrześniu 1989 r. Karelma obchodziła 40 lecie działalności. W 1991 r. Karelma zrezygnowała z warsztatów szkolnych na swoim terenie oddając majątek skarbowi państwa. W 1995 zakład został sprywatyzowany i przekształcony w spółkę akcyjną NFI. Część akcji otrzymali pracownicy, a większość – fundusz inwestycyjny, zarządzany przez konsorcjum Fidea Menagement powiązany z francuskimi bankami. Jeszcze wiosną 1996 roku uruchomiona została produkcja skuterów elektrycznych również dla osób niepełnosprawnych - wózek K3 otrzymał nawet I nagrodę na targach sprzętu rehabilitacyjnego w Łodzi. Ale był to łabędzi śpiew upadającego zakładu. Błędne decyzje podejmowane przez fundusz, sprawiły, że zakład upadł na początku XXI wieku. Wg wykazu obiektów opuszczonych i niewłaściwie zagospodarowanych w 1953 r zakład obejmował 16 budynków, 8 schronów razem 24 669 m2. Dziś po wyburzeniu kolejnych obiektów zmienił się w nieruchomość niezabudowaną, pozostałe budynki są w bardzo złym stanie. Na części dawnego terenu działa firma Energoinstal z Katowic - producent kotłów i rur ożebrowanych.

(dopisał moose - różne źródła)
Pokaż więcej Pokaż mniej
 

  • Data: 1910-1918
    komentarze: 0
    Fabrik der Glanzfäden-Akt.-Ges. w Piechowicach, po wojnie "Karelma".
  • Data: 1925
    komentarze: 10
    Piechowice. "Piotrowski" - Karelma z lotu ptaka. Zakład słynął ...
  • Data: 1930-1936
    komentarze: 0
    Piechowice Dolne; widok na Fabrik der Glanzfäden-Akt.-Ges., po ...
  • Data: 1966-1968
    komentarze: 0
    Piechowice Dolne: widok w kier. płn.-wsch. Na pierwszym planie ...
  • Data: 1967-1968
    komentarze: 1
    Piechowice Dolne: widok w kier. płn.-wsch.(od strony wylotu Cichej ...
  • Data: 1969
    komentarze: 0
    Karkonoskie Zakłady Wytwórcze Maszyn Elektrycznych "Karelma"
  • Data: 1970
    komentarze: 0
    Na terenie zakładu. Jest widoczna partia - dla młodych chodzi ...
  • Data: 1970
    komentarze: 3
    Portiernia. Przechodziłem przez nią w 1975 roku jak budowałem ...
  • Data: 1970
    komentarze: 0
    Wyjście z pracy.
  • Data: 1989-1996
    komentarze: 0
    Karelma - Karkonoskie Zakłady Maszyn Elektrycznych w Piechowicach ...
  • Data: 2006-05-19
    komentarze: 0
    Karelma brama wejściowa do zakładu.
  • Data: 2006-05-19
    komentarze: 0
    Karelma. Kiedyś - Karkonoskie Zakłady Maszyn Elektronicznych w ...
  • Data: 2006-05-20
    komentarze: 0
    Karelma.Widiczna brama wejściowa z lewej,nowy komin ciepłowni.
  • Data: 2016-02-06
    komentarze: 1
    Widok na budynki dawnej Karelmy z ulicy Świerczewskiego.
  • Data: 2016-02-06
    komentarze: 1
    Widok zza szlabanu (portiernia czynna...) na budynki dawnej Karelmy; ...
  • Data: 2016-02-06
    komentarze: 0
    Portiernia Karelmy por. http://dolny-slask.org.pl/728195,foto.html?idEntity=528985 ...