Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Dom nr 98, ul. Klonowa, Łomnica
Sendu: dopisałem
ul. Jedności Narodowej, Szklarska Poręba
Muzeum_Sentymentów_Kowary: dziękuję :) jak do tego doszło ? nie wiem...
Park, Szklarska Poręba
TW40: Racja. Przypisuję. Dzięki!
ul. Władysława II Jagiellończyka, Kowary
chrzan233: Dopisałem zdjęcie do obiektu widocznego po lewej budynku przy 1 Maja 34a.
Restauracja Na Skrócie, ul. Karkonoska, Karpacz
chrzan233: Dopisałem do obiektu Karkonoskiej 26, przy barierce obok wejścia stoi młody jegomość:
ul. Karkonoska, Karpacz
Iras (Legzol): Jak najbardziej lata sześćdziesiąte.

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

Sendu
Parsley
Sendu
Rob G.
Rob G.
MacGyver_74
MacGyver_74
Sendu
Sendu
Danuta B.
Danuta B.
Zbigniew Waluś
Danuta B.
Danuta B.
Alistair
Zbigniew Waluś
Zbigniew Waluś
Danuta B.
Alistair
Danuta B.
Danuta B.

Ostatnio wyszukiwane hasła


 
 
 
 
Staniszów i jego rezydencja
Autor: Thor°, Data dodania: 2006-01-20 21:41:14, Aktualizacja: 2006-01-20 21:41:14, Odsłon: 4954

Miejscowość wymieniono po raz pierwszy w rejestrze biskupstwa wrocławskiego z roku 1305 jako Stansdorf.

W 1395 r. pojawiła się nazwa wsi w formach Stohndorf i Stonstorff, a w 1765 r. Stonsdorf (Mittel-, Nieder-, Ober-). W 1945 r. wieś nazwano łącznikowo, a nazwa Staniszów została nadana jej 15 marca 1947 r.
Pierwsi znani właściciele wsi to rodzina von Stange, posiadająca majątek od 1367 r. Średni i Dolny Staniszów 30 marca 1620 r. kupił Heinrich von Reibnitz od spadkobierców Jeremiasa von Plaunitz.
Od 1637 r. właścicielem Dolnego Staniszowa był Georg, a po jego śmierci w 1689 r. syn Georg Heinrich von Reibnitz.
W połowie XVII w. właścicielami wsi, ale zapewne jedynie jakiejś jej części, byli przedstawiciele rodziny von Stange: Adam (24.04.1625-?) - pan na Kunicach, radca księstwa legnicko-brzeskiego, David (1605-1657) - pan na Cieślach, radca księstwa ziębicko-oleśnickiego, oraz Heinrich (08.11.1626-?) - pan na Zastróżu i Makowicach, radca księstwa legnicko-brzeskiego. Wszyscy oni pisali się Stange und Stonsdorf.
8 lipca 1652 r. Georg von Reibnitz z bratem sprzedali Staniszów Średni Abrahamowi von Debschütz z Pilchowic. Jego zaś syn, Christoph Heinrich, sprzedał Staniszów Dolny 21 grudnia 1707 r. Nabywcą był Bernhard Bonito von Mohrenthal z Pieszyc, który zapłacił 11500 talarów. Górny Staniszów sprzedał Ludwig Heinrich von Kottwitz 18 lipca 1718 r. Johannowi Leopoldowi von Reibnitz. W 1736 r. właścicielem był brat ostatniego - Christoph Friedrich (od 16 lipca 1724 baron). 6 kwietnia tego samego roku tenże Christoph Friedrich nabył za 19 000 talarów Średni Staniszów od Christopha Adolpha von Debschütz.
7 czerwca 1760 r. wdowa po Christophie Friedrichu von Reibnitz, czwarta żona de domo Anna Eleonora baronówna von Bothmer, sprzedała Średni, Dolny i Górny Staniszów Bernhardowi Wilhelmowi von Schmettau za 45 600 talarów. Dzięki małżeństwu Henriette Friederike Ottilie hr. von Schmettau z ks. Heinrichem XXXVIII Reuss, późniejszym członkiem pruskiej Izby Panów, 17 lipca 1784 r. majątek staniszowski znalazł się w rękach młodszej linii książęcej rodziny von Reuss. Po nich, w kwietniu 1835 r., odziedziczył go Heinrich LXIII (1786-1841), a następnie ks. Heinrich XII (1829-1866). Jego żoną była Anna Karoline z rodziny hr. von Hochberg, która 22 lipca 1869 r., trzy lata po śmierci męża, wyszła za swojego szwagra, ks. Heinricha XIII (1830-1897).

Zdjęcie nr 1



Kolejnym, a jednocześnie ostatnim przed pierwszą wojną światową, właścicielem Staniszowa był ks. Heinrich XXVIII (1859-1924), jedyny syn poprzedniego.
Major a la suite armii, który zrzekł się tytułu książęcego i 15 lipca 1908 r. przyjął tytuł hrabiowski oraz nazwisko von Dürrenberg.
W roku 1787 z inicjatywy ks. Heinricha XXXVIII von Reuss zbudowano w Staniszowie skromny pod względem architektonicznym późnobarokowy pałac, który w XIX w. został gruntownie przebudowany. Równolegle do głównego budynku zbudowano oficynę, która w 1818 r. otrzymała klasycystyczny kształt, do niej dobudowano ośmioboczną wieżę z galeryjką. W 1887 r. pałac staniszowski powiększono o skrzydło wschodnie.
W pierwszej połowie1913 r. dokonano renowacji obiektu. W tym celu Heinrich XXVIII wynajął firmę ze Strupic (obecnie dzielnica Zabobrze w Jeleniej Górze) Straupitzer Dampfsägewerk Baugeschäft u. Baumaterialien-Handlung Heinrich Weist. Zimmermeister, nagrodzoną brązowym medalem w Jeleniej Górze w 1904 r. oraz złotym medalem w Zgorzelcu w roku 1905.

Zdjęcie nr 2
Zdjęcie nr 3



Pałac jest budowlą trójskrzydłową, trójkondygnacyjną, nakrytą czterospadowym dachem z lukarnami. W elewacji północnej znajdują się w narożach ryzality. Zachowane są kamienne obramienia okienne i portale, z których wschodni zwieńczony herbem Reussów.
Można jedynie wspomnieć o tym, że w staniszowskim pałacu znajdowała się interesująca galeria obrazów zebrana przez ks. Heinricha XXXVIII von Reuss. Bardzo lakonicznie informowały o niej dziewiętnastowieczne przewodniki niemieckie, ale nie zachowały się żadne ślady ani inwentarze zbiorów. J.G. Knie wspomina o obrazach starych mistrzów niemieckich, a zwłaszcza o godnym zobaczenia tryptyku nieznanego autorstwa. Lewe skrzydło przedstawiało Narodziny Chrystusa, prawe Zmartwychwstanie, a środkowe Ukrzyżowanie. Wokół pałacu około 1790 r. urządzono piękny park w stylu angielskim z tarasami. Obok pałacu od strony południowej dostawiono w początkach XIX w. neoklasycystyczną oranżerię.

Zdjęcie nr 4
Zdjęcie nr 5
Zdjęcie nr 6



Oprócz prywatnego ogrodu w pobliżu pałacu cały park dostępny był dla publiczności, która już w XVIII w. odwiedzała Staniszów.
W XIX w. miał Staniszów opinię romantycznie położonej wsi, a Alexander von Humboldt, oglądając pejzaż ze szczytu wieży na Grodnej, stwierdził ponoć, że stąd jest widok obejmujący całe przedgórze; jedyny w swoim rodzaju.
Wielkim magnesem przyciągającym turystów w okolice Staniszowa była rosnąca legenda Hansa Rischmanna z łomnicy, proroka mieszkającego podczas wojny trzydziestoletniej w pustelni na Witoszy. Na szczyt góry prowadziły schody i wykute w skale stopnie. Z tarasów widokowych podziwiano Karkonosze, a spacery ułatwiały wypielęgnowane ścieżki, przy których ustawiano kamienne ławy. Na jednej z nich znajdowała się wykuta inskrypcja ozdobiona krzyżem z gałązką oliwną: H.R. XIII. XXVII Juli MDCCCXLIII [Heinrich Reuss XIII, 27 lipca 1843].
Szczyt Witoszy był doskonałym punktem widokowym. Nazywano go "karkonoskim Brocken", bowiem miało tu często występować zjawisko widma analogicznego jak w Brocken (zjawisko polegające na odbiciu własnego cienia w chmurach). Nazwa pochodzi od najwyższego szczytu w Górach Harzu - Brocken (1142 m n.p.m).
Na początku lat osiemdziesiątych XIX w. mysłakowicka sekcja Riesengebirgs-Verein (Towarzystwa Karkonoskiego) za pozwoleniem ks. Heinricha XIII von Reuss naprawiła zniszczoną drogę na szczyt i ogrodziła metalową barierką miejsce widokowe, ponieważ dwa lata wcześniej zdarzył się tam nieszczęśliwy wypadek. Dodatkową atrakcją był uroczyście odsłonięty na szczycie Witoszy, we wrześniu 1901 r., pomnik Bismarcka projektu jeleniogórskiego rzeźbiarza Alfreda Daehmela, z którego dzisiaj pozostała jedynie część granitowego cokołu. Zanim jednak powstał, zawiązał się komitet budowy, którego honorowym przewodniczącym został Heinrich XXVIII von Reuss.
W zgodzie z panującą ówcześnie modą, a jednocześnie, aby podnieść walory turystyczne okolicy, na górze Grodna stanął Heinrichsburg (zamek księcia Henryka), czyli romantyczne sztuczne ruiny. Zaczął je wznosić w roku 1806 ówczesny właściciel Staniszowa, Heinrich XXXVIII hr. von Reuss. Jesienią 1817 r. gotowe były fundamenty i niewielka wieża zbudowana przez murarza z Bukowca. Dopiero jednak ks. Heinrich XII w 1841 r. ukończył budowę myśliwskiego zameczku w postaci romantycznej ruiny oraz baszty na planie koła zwieńczonej blankami, służącej jako wieża widokowa. Do wieży przylegał dwukondygnacyjny budynek, w którym znajdowała się m.in. sala rycerska. Piękny widok roztaczał się zarówno z tej sali, jak i ze szczytu wieży, na który prowadziło 77 schodów, dziś już nieistniejących. W "zamku" mieszkał stróż określany w ówczesnych przewodnikach mianem Wärter lub Kastellan, który za bliżej nieokreślonej wysokości napiwek oprowadzał po wnętrzach sztucznej ruiny. W późniejszym okresie ustalono stałą opłatę za wejście - 10 fenigów.
Specjalnie dla gości Reussowie wybudowali w Staniszowie gospodę z piwnym ogródkiem, gdzie serwowano m.in. produkowane w tutejszym browarze znane i cenione w okolicy piwo "englisch Ale". Przyciągała ich tutaj zapewne także słynna z doskonałego likieru ziołowego "Echt Stonsdorfer Bitter" wytwórnia alkoholi (nienależąca jednak do Reussów).
Produkcję tego likieru rozpoczęto w 1810 r., a w roku 1950 przeniesiono do Norderstedt pod Hamburgiem, gdzie wytwarza się go do dziś.
Już w początkach XIX stulecia Staniszów należał do najczęściej odwiedzanych miejsc rozrywki nie tylko przez mieszkańców Jeleniej Góry, ale także cieplickich kuracjuszy. Staniszowski pałac księcia von Reuss uznawany był za wyjątkowo gościnny.

Zdjęcie nr 7
Zdjęcie nr 8
Zdjęcie nr 9

Zdjęcie nr 10



Kiedy w 1816 r. na kurację do Cieplic przyjechała księżna Izabela z Flemingów Czartoryska, odwiedziła także tutejszą rezydencję, opisując ten pobyt w swoich pamiętnikach.
Latem 1853 r. przez kilka dni gościł u księżnej Reuss, czyli swojej teściowej, Friedrich Franz wielki książę (Großherzog) von Mecklenburg-Schwerin z małżonką Auguste Mathilde Wilhelmine, dziećmi i swoją świtą.
We wrześniu 1861 r. sama ks. (Grossherzogin) von Mecklenburg-Schwerin odwiedziła całą rodzinę Reussów, była tu także w marcu następnego roku.
W sierpniu 1863 r. pałac znowu był miejscem spotkania wielu gości, a to z powodu ślubu Anny Elisabeth von Reuss z Otto hr. zu Stolberg-Wernigerode. Zaproszeni goście w powozach udali się z pałacu pod kolumnadę piwiarni w centrum wsi i stąd, przy dźwiękach dzwonów, piechotą przeszli przez mały park do udekorowanego kościoła. Po uroczystości kościelnej para młoda i goście wsiedli do powozów i wrócili do pałacu na obiad, do którego przygrywała znana w Kotlinie Jeleniogórskiej orkiestra Elgera.
Wieczorem cały park był oświetlony, a okoliczna ludność mogła oglądać pokaz sztucznych ogni.
Z okazji chrzcin dzieci arystokracji w Kotlinie Jeleniogórskiej przybywali tu przedstawiciele najznamienitszych rodów, a nawet członkowie domów królewskich. Kiedy 25 sierpnia 1888 r. odbywały się chrzciny młodego Reussa ze Staniszowa, któremu tradycyjnie nadano imię Heinrich XXXVII, wśród chrzestnych był m.in. wielki książę Friedrich Franz von Mecklenburg-Schwerin, od wiosny 1897 r. panujący jako Friedrich Franz IV. Natomiast, gdy 23 listopada 1892 r. odbywała się podobna uroczystość, matką chrzestną Benigny Karoliny Elisabeth Charlotty ks. von Reuss, była królowa rumuńska Elżbieta.
W niedzielę 23 lipca 1899 r. na zaproszenie książąt Reussów do majątku staniszowskiego przyjechał Hans Heinrich XIV Bolko hr. von Hochberg z Roztoki, generalny intendent Teatrów Królewskich w Berlinie, znany również jako kompozytor. W gościnie pozostał do czwartku.

Zdjęcie nr 11
Zdjęcie nr 12




Autorem artykułu opublikowanego w miesięczniku SUDETY nr 8/53 z sierpnia 2005 jest Romuald Mariusz łuczyński.



Zdjęcia współczesne : thor / wroclaw.dolny.slask.pl



/ / / 100 /